ޓެކްސް ބޮޑުކުރުން: ޓެކްސް ފައިސާ އިން ކުރާ ކަމެއް އެނގޭތަ؟

ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ހިމާޔަތް ކުރުމަށް ރާއްޖޭގައި ހަތް އިދާރާ އޮވެއޭ ބުނުމުން ހައިރާން ވުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ! ހަތް އިދާރާ އެބައޮތެވެ.

އެކަމަކު ނަތީޖާ އަކީ ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟ ކަމެއް ގޯސްވާ އިރު، އެއިން އެއްވެސް ތަނެއްގެ ޒިންމާއެއް ނެގިފައެއް ނޯވެ އެވެ. އެއް މުއައްސަސާ އާއި އަނެއް މުއައްސަސާއާ ދޭތެރޭ އޮންނަނީ ފުށުއެރުންތަކެވެ. މައްސަލައިގައި އިހުމާލުވާ ފަރާތް ހޯދަން ތަހުގީގުކޮށް ނިމޭއިރު، ދެން ފެންނަނީ ނިޒާމުގައި ހުރި ދޯހަޅި ކަންތައްތަކެވެ. ލައްކައެއްހާ ކުޑަކުދިންގެ ހައްގު ހިމާޔަތް ކުރަން، އެތައް ހާސް މުވައްޒަފުންނަކަށް އެތައް ސަތޭކަ މިލިއަން ރުފިޔާއެއް ހޭދަކޮށް، ރާއްޖޭގެ ކޮންމެ ރަށެއްގައި ފޯކަލް ޕޮއިންޓް ގާއިމްކޮށް، ނުވިތާކަށް އެތައް ޗިލްޑްރަން ސެންޓަރުތަކެއް ގާއިމްކޮށްފައި އިރު ވެސް މި އުޅެވެނީ ކުޑަކުދިންގެ މައްސަލަތަކުން ސަލާމަތް ނުވެވި، ވާނުވާ ވެސް ނޭނގޭތީ އެވެ. އެ މުވައްޒަފުންނަށް އެ ޒިންމާ އަދާ ނުކުރެވޭނެ ނަމަ، "އަހަރެމެންގެ ޓެކްސް ފައިސާ ބޭކާރުވަނީ" އޭ ރައްޔިތުން ނުބުންނާންވީ ސަބަބެއް، ހަގީގަތުގައި ނެތެވެ!

ޓެކްސް ފައިސާ އިން މި ކުރަނީ ކީއް؟

ޓީޖީއެސްޓީ އާއި ޖީއެސްޓީ ބޮޑު ކުރުމުގެ ހޫނު ބަހުސް މިހާރު އަންނަނީ ހިނގަމުންނެވެ. އެއާ އެކު، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ބުނަނީ، "ރައްޔިތުންގެ" ބަހެއް ނެތި އެއީ ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫން ކަމަށެވެ. ސަރުކާރުން ބުނަނީ ޓެކްސް ބޮޑު ނުކޮށް ގައުމު ހިންގެން ނެތް ކަމަށެވެ. ސަބަބަކީ ހަރަދުތައް އިންތިހާ އަށް ބޮޑުވުމެވެ. އޭގެ ޖަވާބުގައި މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުން ބުނަނީ، ހަރަދު ކުޑަކޮށްގެން ހިންގުމަށެވެ.

އެކަމަކު އެހެން ވާކަށް ނެތެވެ؛ ހިނގަމުންދާ ހަރަދެއް ކުޑަކުރާ ނަމަ، ސަރުކާރުން ދެކެނީ އޭގެ ސަބަބުން ވެސް ގެއްލުން ވާނީ ހަމަ އާންމުންނަށް ކަމަށެވެ. ވަޒީފާ އިން ބަޔަކު ކަނޑާލައިފި ނަމަ، ނުވަތަ ހަރަދުތަކެއް އުނިކޮށްފި ނަމަ އެއީ ވެސް ރައްޔިތުންނަށް ވެވޭ ބޭއިންސާފެއް ކަމަށް ސަރުކާރުން ދެކެ އެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި، ސަރުކާރުން ދައްކަނީ ކުޑައެއްޗެއް ޓެކްސް މައްޗަށް ޖައްސާލައިގެން އެކަން ކުރެވެން އޮތް މަގެވެ.

ދައުލަތަށް ލިބޭ އާމްދަނީގެ ބޮޑުބައެއް ދަނީ ހަރަދަށެވެ! ނުވަތަ މުޅި ބަޖެޓްގެ ހަމަ ބޮޑުބައެއް ގާތްގަނޑަކަށް ހޭދަވަނީ ހަމަ ހަރަދަށެވެ. އެ ހަރަދުގެ ތެރެއިން ބޮޑު ބައި ހޭދަވަނީ ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ އާއި އޮފީސް ހިންގުމަށެވެ.

ދެން އޮތީ މި ސުވާލެވެ! ލިބޭ ހުރިހާ އާމްދަނީއެއް މުސާރަ އާއި ހިނގުމަށް ހޭދަކޮށްގެން އެކަށީގެންވާ ހިދުމަތެއް އެބަ ދެވޭ ބާއޭ އެވެ! ރައްޔިތުން ދައްކާ ޓެކްސް އޭގެ ބޭނުން އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ކުރެވޭ ބާއޭ އެވެ! ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ހިދުމަތެއް މި ގައުމުން އެބަ ފޯރުކޮށްދެވޭ ބާއެވެ؟

އަދުލު އިންސާފުގެ ޝަކުވާ!

ދ. އަތޮޅުގެ ރަށެއްގެ މީހަކު، އޭނާގެ ދަރިފުޅާ މީހަކު ބެހޭ ކަމުގެ މައްސަލައެއް ރަށު ކޯޓުގައި ޖެއްސި އެވެ. އެ ރަށު ކޯޓުގައި ގާޒީއަކު ނެތިގެން އެ މައްސަލަ ދ. ކުޑަހުވަދޫ މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓަށް ބަދަލުކުރި އެވެ.

މައްސަލަ އަކީ، އޭނާގެ ދަރިފުޅާ، އޭނާގެ އަންހެނުންގެ ތިމާގެ މީހަކު ބެހޭ ކަމުގެ ތުހުމަތެވެ. ކޯޓުގައި އޭނާ އެދެނީ އަންހެނުންގެ ތިމާގެ މީހާ އެ ގެއަށް ވަނުން ހުއްޓުވުމުގެ އަމުރަކަށެވެ. އެ އަމުރު ހޯދަން ކޯޓު އަޑުއެހުންތަކަށް އޭނާ ހަފުތާއަކު އެއްފަހަރު ކޮޅަކަށް 1500ރ. ދީގެން ކުޑަހުވަދު އަށް ދާން ޖެހެ އެވެ. ބައެއް ދުވަސްދުވަހު، އެ ރަށަށް ދާ ފަހުން އަޑުއެހުން ކެންސަލް ވެ އެވެ. އޭނާ ކަނޑު ހުރަސްކޮށް އެތައް ދަތުރެއް ކޮށްފި އެވެ.

އަމިއްލަ ރަށުގައި ހުރެ، އޭނާ އަށް އިންސާފު ނުލިބެންވީ ކީއްވެ ހެއްޔޭ ސުވާލުކޮށް، އެ ވާހަކަ ނޫހުގައި ޖަހައިދޭން އެދި އާދޭސް ކުރަމުން އޭނާ ބުނަނީ މިހެންނެވެ؛ އަދުލު އިންސާފު ހޯދަން ކުދި ރަށްރަށުގައި އާންމު މީހާ އުޅެން މި ޖެހެނީ މިހެންނެވެ.

ޓެކްސް ފައިސާ އަކީ އޭނާގެ ފައިސާ ވެސް ހިމެނިގެން ސަރުކާރަށް ވަންނަ އެއްޗެކެވެ. އެ ސުވާލު ކުރުމުގެ ހައްގު އޭނާ އަށް އެބައޮތެވެ. އިންސާފު ނުލިބޭ ނަމަ، އޭނާ އެ ޝަކުވާ ނުކޮށެއް ނުހުންނާނެ އެވެ. އަދުލު އިންސާފަށް، މި އަހަރު އެކަނި ވެސް ދައުލަތުގެ ބަޖެޓްގެ އަށް ޕަސެންޓް ނުވަތަ ތިން ބިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަކުރާ އިރު، އޭނާގެ ރަށުގައި ގާޒީއަކު ނެތިގެން، ލޯންޗެއް ކުއްޔަށް ހިފައިގެން ދެކޮޅަށް ދުއްވަން ޖެހުން އެއީ ގައިމު ވެސް އޭނާ ގަބޫލުކުރާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.

ލަސް ހިދުމަތެއް، ކިޔޫތައް އެހާ ދިގު!

ދައުލަތުގެ އެއްވެސް މުއައްސަސާއަކުން ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ހިދުމަތެއް ދެވޭތޯ ސުވާލު ކުރުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ! އެ ހިދުމަތާ ދޭތެރޭ ޝަކުވާ ނުކުރާ މީހަކު މަދުވާނެ އެވެ.

ދައުލަތުގެ އެއްވެސް އިދާރާއަކުން ހިދުމަތެއް ހޯދަން ބޭނުން ނަމަ، އެއީ ވަރަށް ބޮޑު ބޮލު ރިހުމެކެވެ. އެކަމަކު، ރާއްޖޭގައި ސިވިލް ސާވަންޓުންގެ އަދަދު އެއީ އާބާދީގެ ކޮންމެ 10 މީހަކަށް އެކަކެވެ. އެއީ ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުން ވެސް ވަރަށް މަތީ އަދަދެކެވެ. ސިވިލް ސާވަންޓުންގެ އަދަދު އެހާ މަތި އިރު، ސިޔާސީ މުވައްޒަފުންގެ އަދަދު ވެސް ރާއްޖޭގައި އޮތީ އެހާ މަތީގަ އެވެ.

އެކަމަކު ރައްޔިތުންނަށް ދެވޭ ހިދުމަތް ހަމަ ސުމެކެވެ. އެ ޝަކުވާ ނުކުރާ މީހަކު ނުހުރެ އެވެ. ކަންކަން ފަސޭހަކޮށް، ޒަމާނީ ކުރި ވަރަކަށް އޭގެ އުނދަގޫ ރައްޔިތުންނަށް ދަނީ ފޯރަމުންނެވެ. ރިސެޕްޝަންގައި ހުންނަ ފޯނުން ޖަވާބު ދޭ މިހާރު ހުންނާނީ މަދު އޮފީހެކެވެ. މެސެޖެއް ކޮށްގެން ޖަވާބެއް އަންނާނީ ގިނަ ފަހަރު އެކަމެއްގެ ބޭނުން ކެނޑޭ ފަހުންނެވެ. ކޮންމެ ކަމެއް ބައްޓަން ވެފައި އަދިވެސް އޮންނަނީ އެތަނަށް ގޮސް ހަޅޭއްލަވައިގެން ކުރެވޭ ގޮތަށެވެ! ނުވަތަ ކޮންމެވެސް މަތީ މީހަކާ ގުޅައިގެން ކުރެވޭ ގޮތަށެވެ.

ކުދިކުދި ކަންތައްތަކުގައި ސިޓީއެއް ލައިގެން، އެ ސިޓީގެ ޖަވާބު ލިބެން 15 ދުވަސް ނުވަތަ 30 ދުވަސް ހޭދަކުރަން ޖެހުމަކީ ސަރުކާރުގައި އަދިވެސް އޮންނަ ސިޔާސަތެވެ. ފަނަރަ ދުވަސް ފަހުން ޖަވާބު އަންނަ އިރު ސިޓީ އެޑްރެސްކޮށްފައި އޮތް މީހާ ނުބައި ވެގެން، އަނެއް 15 ދުވަހު އާންމު މީހާ މަޑުކުރަން ޖެހިދާނެ އެވެ. މިހެން ގޮސް އެތައް 15 ދުވަހެކެވެ. މައްސަލަ ހައްލެއް ނުވެ އެވެ.

ސަރުކާރުގެ ބައެއް އޮފީސްތަކުގައި 10 ކައުންޓަރު ހުންނައިރު، އެންމެ ދެ ކައުންޓަރު ނުވަތަ އެއް ކައުންޓަރުން ވެސް ހިދުމަތް ދޭ އެތައް ތަނެއް އެބަހުއްޓެވެ. ކިޔޫ ދިގުވެ، އެތަންތަނުގެ ތެރޭގައި ރައްޔިތުން ޝަކުވާ ކުރާ މަންޒަރު ފެނުން އެއީ ހަމަ ހުރިހާ ސަރުކާރެއްގައި ވެސް އާންމު ކަމެކެވެ.

އެކަމަކު ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފުންނަށް ރައްޔިތުން އަހަރަކު [މި އަހަަރު]، މުސާރަ އާއި އިނާޔަތުގެ ގޮތުގައި 9.7 ބިލިއަން ރުފިޔާ ނުވަތަ 9700 މިލިއަން ރުފިޔާ އެބަ ހޭދަކުރެ އެވެ. އެއާ އެއްވަރުގެ ހިދުމަތެއް ދެވޭ ހެއްޔެވެ؟

ސިއްހީ ހިދުމަތް އެހާ ދޯހަޅި!

މިދިޔަ ހަފުތާ ނިމެން އުޅެނިކޮށް އިވުނު އެއް ވާހަކަ އަކީ، އޭދަފުއްޓާއި ނައިފަރުގައި އަންނަ މަހު ޑައިލަސިސް ހަދަން ފަށާ ވާހަކަ އެވެ!

މި ވާހަކަ އިވިފައި އެހެން މީހަކު ހައިރާން ކަމާ އެކު އަހައިލި އެވެ؛ އެ ރަށްރަށުގައި އަދިވެސް އެ ހިދުމަތް ނެތީ ހެއްޔެވެ؟

އޭދަފުއްޓާއި ނައިފަރަކީ ވެސް ދެ ހޮސްޕިޓަލް ހުރި ދެ ރަށެވެ. އަދި އެ ދެ އަތޮޅުގެ އެހެން ރަށްރަށް ވެސް ސިއްހީ ހިދުމަތަށް ބަރޯސާ ވެފައި އޮތް ދެ ރަށެވެ. އެ ދެ ހޮސްޕިޓަލުގައި ޑައިލަސިސް ހެދޭނެ ގޮތެއް ނެތް އިރު، ބ. އަތޮޅުން އެކަނި ވެސް ވިއްސަކަށް މީހުން ކޮންމެ ހަފުތާއަކު ދެފަހަރު މާލެ އައިސް ޑައިލަސިސް އެބަ ހަދަ އެވެ. އަނެއްކޮޅުން އެ އަދަދު ދަނީ ވެސް އިންތިހާ އަށް މައްޗަށެވެ.

ޑައިލަސިސް ސެންޓަރެއްގެ އަގަކީ އެންމެ ދެ މިލިއަން ރުފިޔާ އެވެ. ދެ މެޝިން ބަހައްޓައިގެން، އެވަރުގެ ކަމެއް ބޮޑެތި ހޮސްޕިޓަލްތަކުގައި ގާއިމްވެފައި ނެތް ނަމަ، ސަރުކާރެއް އޮތުމުގެ ބޭނުމަކީ ކޮބައި ހެއްޔޭ އާންމުން އަހާނެ އެވެ؟ ދެ މިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަކޮށްލައިގެން އެވަރުގެ ކަމެއް ކޮށް ނުލެވޭ އިރު، ސިއްހީ ކަންކަމަށް އަހަރަކު 4.6 ބިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަކުރުމުގެ ބޭނުމެއް ވަކި ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟

ބ. އަދި ޅ. އަތޮޅުން ވެސް ހަފުތާއަކު ދެ ފަހަރު މާލެ އައިސް ޑައިލަސިސް ހަދަން މަހަކު އެންމެ މަދުވެގެން 10،000ރ. ވަރު ހޭދަވެ އެވެ. މިއީ، އާންމު މީހާ އަށް ކެތް ކުރެވޭ ވަރުގެ އަދަދެއް ނޫނެވެ. އެ ހަރަދު ކުރާ މީހާ ދަތުރު މައްޗަށް އަރާ އިނދެ ހިތަށް އަރާނެ އެވެ؛ އަހަރެމެން ޓެކްސް އަށް ދައްކާ ފައިސާ އަށް މި ވަނީ ކީއް ހެއްޔެވެ؟ ރަށުގައި ކީއްކުރަން، އެންމެ ކުޑަވެގެން އަތޮޅު ހޮސްޕިޓަލްގައި ވެސް ޑައިލަސިސް ހަދައި ނުލެވޭ ވިއްޔާ އެވެ!

ސިއްހީ ހިދުމަތުގެ ވާހަކަ ރަނގަޅު ވާނީ ނުދެއްކިއްޔާ އެވެ! ކުރާ ހަރަދާ ދެވޭ ހިދުމަތާ ނުބައްދަލެވެ. ކިޔޫތައް އެހާ ދިގެވެ. ހައްލެއް ނެތެވެ. ޝަކުވާ އެހާ ގިނަ އެވެ. ކުރުކޮށް ބުނާ ނަމަ، ގައުމަށް ލިބޭ އާމްދަނީއާ ދެވޭ ސިއްހީ ހިދުމަތާ އުޑާ ބިމާހާ ތަފާތެވެ.

ކަންބޮޑުވުމަކީ ޓެކްސް ބޮޑުވުމެއް ނޫން، ދެވޭ ހިދުމަތް

ދައުލަތަށް މި އަހަރު ލިބޭނެ ކަމަށް ލަފާކުރާ ޖުމްލަ އާމްދަނީ 21.7 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ތެރެއިން 15.3 ބިލިއަން ރުފިޔާ އަކީ ޓެކްސް އެވެ. އޭގެ މާނައަކީ، ސަރުކާރުން މިހާރު އަންދާޒާކޮށްފައިވާ ގޮތަށް، ޓެކްސް ބޮޑުކޮށްފި ނަމަ، މި އަދަދު 18 ބިލިއަން ރުފިޔާ އަށް މައްޗަށް ޖައްސާލެވިދާނެ ކަމެވެ.

ޓެކްސް ބޮޑުކުރެވިދާނެ އެވެ! ސަރުކާރުން ބުނާ ގޮތަށް އެއީ ރައްޔިތުން ދައްކަން ޖެހޭ މާ ބޮޑު އަގެއް ވެސް ނޫނެވެ. އަދި ޖީއެސްޓީން އެންމެ ދެ ޕަސެންޓް ބޮޑުކުރުމަކީ ރައްޔިތުން އެކަމާ ސުވާލު ކުރާނެ އަދަދެއް ނޫން ކަމަށް ވެސް ސަރުކާރުން ދެކެ އެވެ. އެއީ ތެދަކަށް ވެސް ވެދާނެ އެވެ.

އެކަމަކު ޓެކްސް ބޮޑުކުރުމުން ރައްޔިތުން ސުވާލު ކުރަނީ އަތުން ދާ އެއްޗެއް ބޮޑުވާތީއެއް ނޫނެވެ. މިވީހާ ދުވަހަކު ވެސް އެ ޝަކުވާއެއް ނުކުރެ އެވެ. ޝަކުވާ ކުރަނީ، ގޭންގުތައް ކޮންޓްރޯލް ނުވެ، ނުވެސް ބެހޭ މީހާގެ ގަޔަށް ވަޅި ޖަހައި މަރާލީމަ އެވެ. ގޭގެ ދޮރު ތަޅުލައިގެން ތިއްބާ ވެސް ފުރާޅު ފަޅާލައިގެން ވަދެ ގޭގައި ހުންނަ އެއްޗެހި ވަގަށް ގެންދިޔައީމަ އެވެ. ބޯހިޔާވަހިކަން ނެތިގެން ދަރިން ނުހޯދިފައި ތިބެން ޖެހުނީމަ އެވެ. ބާނާ މަސްކޮޅު ކިރޭނެ ގޮތެއް ނެތިގެން އުކާލަން ޖެހުނީމަ އެވެ. ޒުވާނުން ބިތްޖެހިފައި މަގުމައްޗަށް ވެއްޓިފައި ތިބޭތީ އެވެ. ދަރިންނަށް އެކަށީގެންވާ ތައުލީމެއް ރަށްރަށުން ލިބެން ނެތީމަ އެވެ. މިހެން ގޮސް ކިތަންމެ ކަމަކާ އެވެ.

ޓެކްސްގެ ބަހުސް ކުރިއަށް ދަނީ އެވެ. ބަހުސަށް ފަހު ޓެކްސް އަށް ބަދަލު އަންނާނެ ކަން އެއީ ކަށަވަރު ކަމެކެވެ. އަނެއްކޮޅުން ކަށަވަރުވާ އަނެއް ކަމަކީ، ގައުމަށް، އަދި ހިދުމަތަށް އަންނާނެ ބަދަލެއް ނެތް ކަމެވެ. އެއީ ކޮންމެހެން ވަކި ސަރުކާރަކާ ގުޅިފައި އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ. މައްސަލަ އަކީ ހަރަދުގެ ނިޒާމު އޮތް ގޮތެވެ،