އަޒުމެއް ނުގުޑި، ވަޖީހުގެ ފޫހިކަމެއް ނެތް!

ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔުން އިންތިހާ އަށް ދަތިކޮށްފައި އޮއްވައި، އޭނާ ވެސް ގަލަން އުފުލާލީ "ބަދަލެއްގެ" އުންމީދުގަ އެވެ. އާންމުންގެ ސަމާލުކަން ލިބުނު، އަދި ކުރީގެ ރައީސް މުހަންމަދު ނަޝީދާއި އޭރުގެ ޒުވާނުންތަކެއް އިސްވެ ތިއްބަވައިގެން 1989-1990ގައި ނެރުއްވި "ސަންގު" މަޖައްލާ ވުޖޫދުން ފޮހެލުމާ އެކު، ހަމަ އެ ޒާތަށް ސިޔާސަތު ކަނޑައަޅައިގެން ދެން އުފަންވީ "ހުކުރު" އެވެ.

މުހަންމަދު ވަޖީހު އެ ނޫހަށް ލިޔުނު އެތައް ބައިވަރު ލިޔުންތަކެއްގެ ތެރެއިން އެއް ލިޔުމަކީ ބ. އަތޮޅުގެ އޭރުގެ އަތޮޅުވެރިޔާ އަށް އަމާޒުކޮށް، "ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ އަވަހަށް އިސްތިއުފާ ދެއްވުމަށް"ގެ ސުރުހީގައި ޖެހި ލިޔުމެކެވެ. އެކަމަކު، އެ ލިޔުމާ އެކު އޭނާ އަށް ކުރިމަތިވީ މާ ބޮޑު ހާސްކަމެކެވެ.

"އަބުރުގެ ދައުވާގެ މައްސަލަ ބަލައިފައި ތިން މަހަށް އަރުވާލަން ހުކުމްކުރީ،" ބ. އޭދަފުއްޓަށް އުފަން ލިޔުންތެރިޔާ ބުންޏެވެ.

އެ ލިޔުމާ އެކު އޭނާގެ މައްޗަށް ދެ ދައުވާއެއް އުފުލި އެވެ. އަބުރުގެ ދައުވާ ސާބިތުވެ، އޭގެ ފަހުން އަމުރަށް ނުކިޔަމަންތެރިވުމުގެ ދައުވާ އުފުލުމާ އެކު، އެ މައްސަލަ އެޓާނީ ޖެނެރަލްގެ ސަމާލު ކަމަށް ގެންދިޔަ އެވެ. އޭރު، ބ. އަތޮޅުގެ އަތޮޅުވެރިޔާ ވަޒީފާ ވަކިކޮށްފައިވާތީ، ވަޖީހުގެ މައްޗަށް އުފުލި ދައުވާތަކަކީ އުފުލިގެންވާނެ ދައުވާއެއް ނޫން ކަމަށް ކަނޑައެޅި އެވެ. މައްސަލަ އެ ހިސާބުން ނިމުނީ އެވެ.

އެއީ އޭނާގެ ވަރަށް ޒުވާން ދުވަސްވަރެވެ؛ އޭރު ރާއްޖޭގެ ނޫސްވެރިކަމަށް ހަމަ ކުއްލިއަކަށް އައި މިނިވަން ކަމާ އެކު ނޫސްވެރިން ވެސް އިންތިހާ އަށް ގިނަވި އެވެ. ސަރުކާރާ ދިމާއަށް ބުނަން ބޭނުންވި ހުރިހާ ވާހަކަތަކެއް އޭރު ބުނަމުން ދިޔައީ، އަމިއްލަ ފަރުދުން އުފަންކުރި އެކަހަލަ މަދު މަޖައްލާއެއްގަ އެވެ. "ތޮށިގަނޑު ފަޅާލައިފައި ނުކުތް" އެތައް ނޫސްވެރިންނެއްގެ އަތުގައި ކަސްތޮޅު އެޅުނެވެ. ޖަލަށް ދާން ވެސް ޖެހުނެވެ. ބިރުދެއްކުން އިންތިހާ އަށް އޮތެވެ. އެކަމަކު، އޭރުން ފެށިގެން ވެސް ހިތްވަރު ދޫނުކޮށް، އަދި އަޒުމް ވަރުގަދަކޮށް ހުރި އެކަކަކީ ވަޖީހެވެ. -- އަދިވެސް ހަމަ ނޫސްވެރިކަމުގަ އެވެ. ރަސްމީކޮށް އެކަން ނުކުރިޔަސް، މި ދާއިރާ އަށް އޭނާގެ އޮތް ލޯބި އިންތިހާ އެވެ.

ވަޖީހުގެ ނޫސްވެރިކަމުގެ ހަޔާތް

ސްކޫލުގައި ގްރޭޑު 7ގައި އުޅުނު ދުވަސްވަރު "ތަރި" މަޖައްލާ، އަދި އޭގެ ފަހުން ސްކޫލުތަކުގައި ޓީޗަރެއްގެ ގޮތުގައި އުޅުނުއިރު ވެސް ވަޖީހު ދިޔައީ އެކި ނޫސްތަކަށް ބަރާބަރަށް ލިޔަމުންނެވެ. އެކަމަކު، ފާއިތުވި ތިރީހަކަށް އަހަރުގެ ތެރޭގައި ވެސް އޭނާ މި މަސައްކަތް ފުލްޓައިމްކޮށް އަދައެއް ނުކުރެ އެވެ.

އަމިއްލަ އަތުން ލިޔެގެން އަހަރެއްގެ ތެރޭގައި ތަރި މަޖައްލާގެ 50 އަދަދު އޭރު ނެރުނެވެ. އެ ކޮންމެ މަޖައްލާއަކީ އޭ5 ސައިޒުގެ 20-30 ސޮފްހާ އެވެ.

ވަޖީހު ބުނީ ކުއިޒާއި މުހިއްމު މައުލޫމާތުތައް ލިބޭ އެ މަޖައްލާ ކްލާސްތަކަށް ވެސް ދަރިވަރުން ގެންގޮސް އުޅުނު ކަމަށެވެ. ޖެހިގެން އައި އަހަރު ގްރޭޑު 8ގައި އޭނާ ވަނީ އެކި މުނާސަބަތުތަކާ ގުޅުވައިގެން ތަރި މަޖައްލާގެ 10 އަދަދު ނެރެފަ އެވެ.

ވަޖީހުގެ އެޑިޓަރުކަމުގެ ދަށުން އެންމެ ފުރަތަމަ ރަޖިސްޓްރީ ކުރީ "ޒުވާނުންގެ އަޑު" ކިޔާ މަޖައްލާ އެކެވެ.

ނަމަވެސް، "ހުކުރު"ގެ މައްސަލަގަނޑާ ހެދި "ޒުވާނުންގެ އަޑު" ވެސް ޖެހުނީ ހުއްޓާލާށެވެ. ސަބަބަކީ، "ޒުވާނުންގެ އަޑު" އަކީ "ހުކުރު"ގެ ލިޔުންތެރިޔާ އަހުމަދު ވަހީދުގެ މަސްއޫލުވެރިކަމުގައި ނެރެމުން ދިޔަ މަޖައްލާއަކަށް ވުމެވެ. "ހުކުރު"ގައި ލިޔުނު ލިޔުމެއްގެ ސަބަބުން އަހުމަދު ވަހީދު އަލީގެ މައްސަލައެއް ސަރުކާރުން ބަލަން ފެށުމާ އެކު "ޒުވާނުންގެ އަޑު" ވެސް އުވާލީ އެވެ.

ވަޖީހު ވަނީ ޕާޓްޓައިމްކޮށް، ރާއްޖޭގެ ވަރަށް ގިނަ ބޮޑެތި ނޫސްތަކަށް ވެސް ގަވައިދުން ލިޔެފަ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި "ހަވީރު"ގެ ޒުވާނުންގެ ސޮފްހާ ހިމެނެ އެވެ. އަދި "އާފަތިސް" އާއި "މިއަދު" ނޫހަށް ވެސް އޭނާ ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވަންދެން ލިޔުނެވެ.

"[ނޫސްވެރިކަމުގައި] އެއްވެސް އިރަކު ފުލްޓައިމް ވަޒީފާއެއް އަދައެއް ނުކުރަން. އެއީ ޝައުގުވެރިކަން އޮތީމަ ކުރާ މަސައްކަތެއް. ލިޔުންތެރިކަމަކީ ސްކޫލު ދައުރުއްސުރެ ވެސް ކުރަމުން އަންނަ ކަމެއް. ހަގީގަތުގައި ޕާޓްޓައިމެއް ވެސް ނޫން، ޝައުގުވެރިކަން ހުންނާތީ ލިޔަނީ،" މިހާރު އަހުމަދިއްޔާ އިންޓަނޭޝަނަލް ސްކޫލުގެ ސީނިއާ ލީޑިން ޓީޗަރު އަދި ދިވެހި ޑިޕާޓްމަންޓުގެ ހެޑް ބުންޏެވެ.

އޭނާ މިހާރު އަންނަނީ އެޑިޓަރުގެ ގޮތުގައި "އަހުމަދިއްޔާ1982"ގެ ނަމުގައި އެ ސްކޫލުގެ އޮންލައިން ނޫހެއް ހިންގަމުންނެވެ. އެ ނޫހުގައި އަހުމަދިއްޔާގެ އެކި ހަބަރުތަކާއި ދަރިވަރުންނާ ގުޅޭ މައުލޫމާތު އަދި އެ ސްކޫލްގެ އެކި ދަރިވަރުން ލިޔެފައިވާ ލިޔުންތައް ގެނެސްދީފައި އެބަހުއްޓެވެ. ރާއްޖޭގެ އެހެން ހުރިހާ ސްކޫލުތަކާ ހިލާފަށް އަހުމަދިއްޔާ ސްކޫލުގެ އޮންލައިން ނޫހަކީ ބަރާބަރަށް އަޕްޑޭޓްވާ، އަދި ސްކޫލުގެ ބޭރުން ވެސް ދަރިވަރުންނަށް ބޭނުންވާ މުހިންމު މައުލޫމާތުތައް ހިމެނޭ ނޫހެކެވެ. މީގެ މޭސްތިރިއަކީ ވެސް ވަޖީހެވެ.

އީޕީއެސް އަށް 50 އަހަރު ފުރުމާ ދިމާކޮށް "އީޕީއެސް ހަނދާން"ގެ ނަމުގައި ތިން މަހުން އެއް މަހުން ނެރޭ މަޖައްލާއެއް ވެސް ވަޖީހުގެ އެޑިޓަރު ކަމުގެ ދަށުން ވަނީ ރަޖިސްޓްރީކޮށްފަ އެވެ. އެ މަޖައްލާގެ ދެ އަދަދު މިހާތަނަށް ވަނީ ނެރެފަ އެވެ.

އޭގެ އިތުރުން މިދިޔަ އަންހެނުންގެ ދުވަހު އޭނާގެ އެޑިޓަރުގެ ދަށުން "ބީފާނު"ގެ ނަމުގައި އަންހެނުންނަށް ހާއްސަ ދުވަހު ނޫހެއް ވެސް ވަނީ ނެރެން ފަށައިފަ އެވެ. އެކަމަކު، އެ ނޫސް ހިންގުމުގައި އިސްކޮށް ހުރީ އޭގެ މަސްއޫލުވެރިޔާ އޭނާގެ އަންހެނުން، ވާހަކަލިޔުންތެރިޔާ ޔަޝްފާ އަބްދުލްޣަނީ އެވެ.

އާމްދަނީއެއް ނުލިބި، އަމިއްލަ ޖީބުން ހަރަދުކޮށްގެން، އަދި އޭނާގެ އަގުހުރި ވަގުތުތައް ނޫސްވެރިކަމަށް ހުސްކޮށްގެން މިކަން މި ކުރަނީ، ވަޖީހު ބުނި ގޮތުގައި ނޫސްވެރިކަމަށް އޮތް ލޯތްބެއްގެ ބޮޑުކަމުންނެވެ. އެހެން ހުރިހާ ކަމެއްގެ ތެރެއިން ވެސް، ލިޔުމަށް ވަގުތު ހުސްކުރުމަކީ އޭނާގެ އާދައެކެވެ.

"ކިޔަވައިދިނުމުގެ އިތުރުން ރޭގަނޑު 1-2 ގަޑިއިރު އެކަމަށް އަބަދު ވެސް ހުސްކޮށްލަން،" ރާއްޖޭގެ އެތައް ހާސް ދަރިވަރަކަށް ކިޔަވައިދީ، ރަނގަޅު ނަތީޖާތަކެއް ހޯދައިދިން ޓީޗަރު ބުންޏެވެ.

ނޫސްވެރިކަމުގައި 30 އަހަރު ހޭދަކުރި އިރު، އެ ދާއިރާއިން އޭނާ އެންމެ ހިތްހަމަޖެހޭ ކާމިޔާބީއަކީ އީޕީއެސްގެ 25 ވަނަ އަހަރީ ދުވަސް ފާހަގަކުރަން ބޭއްވި ރަސްމިއްޔާތުގައި، އެ ސްކޫލުން ނޫސްވެރިކަމަށް އެންމެ ހިދުމަތްކުރި ދަރިވަރަކަށް އޭނާ ހޮވުމެވެ. މައުމޫންގެ އަތްޕުޅުން ލިބުނު އެ އެވޯޑަކީ ނޫސްވެރިކަމުގައި ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު ކާމިޔާބީއެއް ކަމަށް އޭނާ ދެކެ އެވެ.

"ސީދާ ނޫސްވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ހިޔާލެއް އެއްއިރަކު ވެސް ނެތް. އެކަމަކު ނޫސްވެރިކަން ދޫކޮށްލުމުގެ ހިޔާލެއް ވެސް ނެތް،" އޭނާ ބުންޏެވެ.

އޭނާގެ މިހާރުގެ މަސައްކަތަކީ، އޭނާގެ ވެބްސައިޓްތައް ހިންގުމެވެ. އޭގެ އިތުރުން އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން އޭނާ ލިޔެފައި ހުރި އެތައް ބައިވަރު ލިޔުންތަކެއް އާކައިވް ކުރުމުގެ މަސައްކަތެވެ. އޭނާ ބުނާ ގޮތުން އެކި ނޫސްތަކަށް އެކި މައުލޫތަކުގައި 500 އެއްހާ ލިޔުން ލިޔެވިފައި ވާނެ އެވެ.

ނޫސްވެރިން އުފެއްދުމުގައި ވެސް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރި

ރާއްޖޭގައި 90ގެ ފަހުކޮޅުން ފެށިގެން، ދެހާހުގެ ކުރީކޮޅާ ހަމައަށް އެކި ސްކޫލުތަކުގައި ދިވެހި އަދަބީ ހަރަކާތްތައް ވަރަށް ބާރަށް ކުރިއަށް ގެންދިޔަ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ވެސް، އެމްއީއެސް އާއި އީޕީއެސްގެ ހަރަކާތްތައް ފާހަގަވަނީ އެ ދެ ސްކޫލުން ނުކުތް ނޫސްވެރިންގެ ކާމިޔާބު މާޒީއެއް އޮތުމުންނެވެ. އެ ލިޔުންތެރިން ފިރުކެމުން އައިއިރު، ވަޖީހަކީ އެ ދަރިވަރުންނަށް މަގު ދައްކައިދޭން ހުރި މުހިންމު މީހެކެވެ.

އޭނާ އުފާވަނީ، އޭނާގެ ވަރަށް ގިނަ ދަރިވަރުންނަކީ މިއަދު ނޫސްވެރިކަމުގެ މަތީފަންތީގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ބަޔަކަށް ވާތީ އެވެ. އެއީ، އޭނާ ބުނާ ގޮތުން ފަޚުރުވެރިވުން ހައްގު ގައުމީ މަސައްކަތެކެވެ.

އެކަމަކު އެއީ މާޒީ އެވެ. ސްކޫލުތަކުގެ ކިޔެވުމުގެ ވާދަވެރިކަން ބޮޑުވެ، އެހެން ކަންކަމަށް އޮތް ވަގުތު މިހާރު ހަނިވެއްޖެ ކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ. ވަޖީހު ބުނީ އިތުރު ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވެ، އިތުރު ކަމެއް ކުރަން ދަރިވަރުންނަށް މިހާރު ވަގުތެއް ވެސް ނެތް ކަމަށެވެ.

"އެހެންވެ ސްކޫލުތަކުގައި ނޫސްވެރިކަމަށް މާ ބޮޑު ސަމާލު ކަމެއް ވެސް ނުދެވޭ،" ޓީޗަރުކަމުގައި ވެސް މިހާތަނަށް 30 އަހަރު ހޭދަކޮށްފައިވާ، ތަޖުރިބާކާރު ޓީޗަރު ބުންޏެވެ.

"އޭރު ކްލާސް މަޖައްލާ ނެރޭނެ، ހައުސް މަޖައްލާ އެއްޗެހި ނެރޭނެ، މުޅި ސްކޫލުގެ މަޖައްލާ ނެރޭނެ. އެ ފުރުސަތު ކުދިންނަށް ލިބޭ އަދި ކުދިން ވަގުތު ވެސް ހޭދަކުރޭ. އެކަމަކު މިހާރު މި ބަލަނީ ކިޔަވައިދިނުމަށް، މޮޅު ނަތީޖާ ހޯދުމަށް އެއް ސްކޫލަށް ވުރެ އަނެއް ސްކޫލެއް."

އެކަމަކު، ނޫސްވެރިކަން ސްކޫލުތަަކުގައި ވަޅުޖެހިޔަ ނުދިނުމަށް ކުރެވެން އޮތް ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ކުރަން އޭނާ ތައްޔާރެވެ.

"އަހުމަދިއްޔާގައި އެކަން ކުރިއެރުވޭތޯ މި އުޅެނީ. އެހެންވެ، އަހުމަދިއްޔާ ސްކޫލުގެ ވެބްސައިޓްގައި ކުދިންގެ ލިޔުންތައް ވެސް ހުންނާނެ. ކްލާހުން އެންމެ މޮޅު އާޓިކަލްތައް ވެސް ހުންނާނެ،" އޭނާ ބުންޏެވެ.

އަހުމަދިއްޔާ ސްކޫލުގެ ހާއްސަ ވެބްސައިޓެއް ލޯންޗުކުރީ ވެސް އެ ބޭނުމުގަ އެވެ. ވަޖީހު ވަނީ އެ ސްކޫލުގެ ދަރިވަރުންނަށް ނޫސްވެރިކަމާ ބެހޭ ތަމްރީނު ޕްރޮގްރާމްތައް ހިންގަން ނިންމައިފަ އެވެ.

ލިޔުންތެރިކަމާއި ނޫސްވެރިކަމަކީ ޝައުގުވެރި މަސައްކަތެކެވެ. ދެވިހިފާ ކަމެކެވެ. ރާއްޖޭގައި ވަރަށް ތަޖުރިބާކާރު ނޫސްވެރިންނާއި ލިޔުންތެރިން އެބަތިއްބެވެ. އެކަމުން ދުރަށް ނުދެވިފައިވާ އެތައް ބަޔަކު އެބަތިއްބެވެ. އެކަމަކު ވަޖީހަކީ، އެ ހުރިހާ އެންމެންނާ ހާސްބައި ތަފާތު މީހެކެވެ. ތަފާތޭ މި ބުނަނީ، އޭނާގެ އަމިއްލަ ޝައުގެއްގައި އަދިވެސް ދެމިހުރެ އެކަން ޒަމާނާ އެއްގޮތަށް ކުރަމުން ދާތީ އެވެ. އެއީ އެހެން މީހުންގެ ނެތް ކަމެކެވެ.