ޒިދުނާ ނަގައިދެނީ އާއިލީ ވިޔަފާރީގެ ފިލާވަޅެއް

ގޭގައި ހުރެގެން އާމިނަތު ޒިދުނާ އަބަދު ވެސް މީރު، ތަފާތު އެއްޗެހި ހަދައި ކެއްކުމުގެ އާ ކަންކަން ތަޖުރިބާކުރެ އެވެ. މާލޭގައި އަހަރުތަކެއް ވަންދެން އުޅުމަށްފަހު އުފަން ރަށް، ދ. ރިނބުދު އަށް ދިރިއުޅުން ބަދަލުކޮށް އޭނާގެ އެ ހުނަރު ބަދަލުކޮށްލީ އާމްދަނީ ލިބޭނެ މަގަކަށެވެ.

ޕޭސްޓްރީ ހަދައިގެން ވިއްކަން ފެށި އެވެ. އަމިއްލަ ބްރޭންޑެއް އުފައްދައި އަދި ރިނބުދު އަށް ވެސް މުޅިން އަލަށް ޕިއްޒާ ތައާރަފްކޮށް ވިޔަފާރީގެ ކުރިތައް ފަޅުވަން ފެށި އެވެ. ހަތް މެމްބަރުން ތިބި އާއިލާގެ ވިޔަފާރިތައް ހިންގަން އިސްކޮށް މިހާރު ހުރީ ޒިދުނާ، 40، އެވެ.

ރަށުގެ ލެގަސީ ދަމަހައްޓަން "ތިލޭރު" ނަމުގައި ފުރަތަމަ ހުޅުވީ ސެންޓާއި ސުވެނިއާ ވިއްކާ ފިހާރައެކެވެ. އެއީ ބޭބެއެއްގެ އަމިއްލަ ފިހާރައަކަށް ވިއަސް އެ ތަން ހިންގުމުގައި އިސްކޮށް ހުރީ އާއިލާގައި ދެ ވަނައަށް ދޮއްޓަށް ހުރި ޒިދުނާ އެވެ.

އެ ތަން ހުޅުވިތާ ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ނުވަނީސް އާއިލާގެ އެންމެންގެ ހިއްސާއާ އެކު ފިހާރައާ ޖެހިގެން ކަހަލަ ގޮތަކަށް ހުޅުވީ، މި ރަށުގައި މި ވަގުތު ހިންގާ ހަމައެކަނި ކެފޭ އެވެ. ކެފޭގެ އެއް ހިއްސާދާރަކީ ވެސް އަދި ބޮޑު ކައްކާއަކީ ވެސް އެއީ އެވެ.

އެ މަސައްކަތުގައި އުޅޭތާ މިހާރު ހައެއްކަ މަސްވެއްޖެ އެވެ.

ޒިދުނާ ބުނި ގޮތުގައި ގޭގައި ފުރަތަމަ މަސައްކަތް ފެށީ "ބެއްލާ" ކިޔާ އަމިއްލަ ބްރޭންޑުގެ ޕިއްޒާ ވިއްކައިގެންނެވެ. އެ ޕިއްޒާގެ ފުށްގަނޑުން ފެށިގެން ހުރިހާ އެއްޗެއް ހަދަނީ އަމިއްލައަށެވެ. އާބާދީ ކުޑަވުމުން ވިޔަފާރިއަށް މާ ބޮޑު ފައިދާއެއް ނުލިބުނަސް، މި ރަށުގައި ހުރެގެން ވެސް މީރު ކާ އެއްޗެހި ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ އަޒުމަކަށް ވި އެވެ.

އޭނާ ބުނީ ޕިއްޒާ ވިއްކަން ފުރަތަމަ ފެށިއިރު ފޮށި އަދި އެ ފިހާ ޓްރޭ ވެސް ނުގެންގުޅޭ ކަމަށެވެ. ވިޔަފާރިން ލިބުނު ފައިދާއިން އެ ހުރިހާ އެއްޗެއް ފަހުން ހޯދީ އެވެ.

"ކުރިން ޑެލިވަރީ ކުރަނީ މަތިޖެހި އެއްޗަކަށް އަޅައިގެން. ފަހުން އެކަން ރަނގަޅުކުރަމުން ބޮކްސްއަށް ލާފައި ދެނީ، ޕިއްޒާ ފޮށީގައި ހުންނާނީ ހަމަ،" ޒިދުނާ ބުންޏެވެ.

ޕިއްޒާގެ އިތުރުން އޭނާގެ ގޭގައި އެންމެ ވަސް ގަދަކޮށްލާފައި ހެދީ ޑޯނަޓާއި ކޮރޮސެންޓު ކަހަލަ ޕޭސްޓްރީ ސާމާނެވެ.

އެކަމަކު، މިހާރު އެ ހުރިހާ ރަހައެއް ބޭނުންވަންޏާ ޖެހޭނީ ބަނދަރުން ފައިބައިގެން ފުރަތަމަ ގޮސް މޫނު ޖެހޭ ކެފޭއަށް ވަދެ އޯޑަރު ދޭށެވެ.

ދަރަންޏަކަށް ނުދޭ، ވިޔަފާރި ވެސް ރަނގަޅު

ޒިދުނާމެން ކެފޭ ހިންގާ އިމާރާތުގައި އެ ވިޔަފާރިކުރަން ދެ ތިން ފަހަރަކު އެހެން ބަޔަކު އުޅުނެވެ. އެކަމަކު، ދަރަންޏަށް ހިދުމަތް ދީގެން އެ ފައިސާ އަނބުރާ ނުލިބި، ވަކި ހިސާބަކުން ވިޔަފާރި ބަނގުރޫޓުވެ ހުއްޓާލަން ޖެހުނީ އެވެ.

އެކަމުގެ ތަޖުރިބާގައި، ޒިދުނާމެން ކެފޭ ހުޅުވީ އެ ވަގުތަކު ފައިސާ ދައްކާފައި ހިދުމަތް ދޭ ގޮތަށެވެ.

"ވިޔަފާރި ވަރަށް ރަނގަޅު، އަލްހަމްދުލިﷲ. މި ރަށުގައި ދާއިމީކޮށް އެގޮތަށް ނުކުރާތީ... ކުރިން ވެސް ހިންގާ ބަޔަކު މި ތަން. އެކަމަކު ވަކި ދުވަހެއް ވީމަ ހުއްޓާލަނީ، ކުރިއަކަށް ދެން ނުގެންދެވޭ. އެންމެ ބޮޑު މައްސަލައަކަށް ވަނީ ކްރެޑިޓަށް މީހުންނަށް އެއްޗެހި ދޫކުރާތީ. ކްރެޑިޓަށް ދޫކުރުމަކީ ވިޔަފާރި ހަލާކުވާ ކަމެއް،" ޒިދުނާ ބުންޏެވެ.

އޭނާ ބުނީ ގޭގައި ޕޭސްޓްރީ އެއްޗެހި ހަދައިގެން ކްރެޑިޓަށް އެކަކު ވެސް ގަންނާކަށް ނޫޅެ އެވެ. އެކަމަކު، ކެފޭ ހުޅުވާ ހިސާބުން އެކަން ބަދަލުވަނީ އެވެ.

"މި ރަށުގައި ކެފޭ ހިންގާތާ 12 އަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސްވެއްޖެ. އަބަދު ވެސް އޮންނަނީ ދަރަނި،" ޒިދުނާ ބުންޏެވެ.

ދަރަންޏާ ނުލައި ވިޔަފާރިކުރަން ދަސްކުރަންޖެހޭ ކަމަށާއި ދަރަންޏަށް ދޫކުރާ ނަމަ އެ ތަނަށް ބޭނުންވާ އެއްޗެހި ނުހޯދޭނެ ކަމަށާއި ކިތަންމެ ކުޑަ އަދި ބޮޑު ވިޔަފާރިއަކަށް ވިއަސް ދަރަންޏަށް ދޫކުރުން ހުއްޓާލަން ޖެހޭ ކަމަށް އޭނަ ގަބޫލުކުރެ އެވެ.

"..ކޮންމެ މީހަކު ވެސް މި ބުނަނީ ވަކި ވަރަކަށް ދަރަނި ދޭންވީއޭ. މިސާލަކަށް ބޮލަކަށް ވަކި ވަރެއް. އަޅުގަނޑު ބުނާ އެއްޗަކީ ބޮލަކަށް 500. ނުވަތަ 1،000ރ. އެންމެ މީހެއް ނޫނޭ، މަހަކު 25-30 ވަރަކަށް މީހުންނަށް އެ ހުރިހާ ލާރިއެއް ދަރަންޏަށް ޖަހާފައި ކިހިނެއް ހެއްޔޭ އަޅުގަނޑުމެން ސަޕްލައި ގެންނާނީ. އެ އެއްޗެއް ނުހިނގާނޭ، އެގޮތަށް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ނުހިންގޭނެ. ދަރަންޏަށް ހަމަ ޒީރޯއޭ. އެގޮތަށް ނުދޭނަމޭ. ނާންނަ ބަޔަކު، ހިތްހަމަނުޖެހިގެން ނާނަންވީއޭ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދަރަންޏަކަށް ދުލެއް ނުކުރާނަމޭ،" ޒިދުނާ ބުންޏެވެ.

ދަރަނި ނުޖަހާ ގޮތަށް ހިދުމަތް ދޭން ފެށިފަހުން އެކަން ވީ މީހުން ބަލައިގަންނަ ކަމަށެވެ. ކުޑަ އާބާދީއަކަށް ވުމުން އެންމެން އެންމެންނަށް އެނގޭތީ އިތުބާރުކޮށްލާފައި ނަމަވެސް ފަހުން ރުފިޔާ ދޭ ގޮތަށް ހިދުމަތް ދެވެނީ އެވެ.

ޒިދުނާ ބުނި ގޮތުގައި ކެފޭއަށް ބޭނުންވާ ތަކެތި ގެންނަނީ މާލެއިން ގަނޑުކޮށެވެ. އޭރުން ހުސްނުކޮށް، މެނޫގައި ހުންނަ ހުރިހާ އެއްޗެއް ގަވައިދުން ހެދެ އެވެ. އެ ވަގުތަކު އެ މީހުންގެ ސްޓޮކުން އެއްޗެއް ހުސްވިއަސް ރަށުން ގަނެގެން ނަމަވެސް ޒިދުނާގެ މީރު ކެއްކުމުގެ ރަހަ ދައްކައިދެ އެވެ.

ކެފޭގެ ފައިދާ އެހެން އާއިލާތަކަށް

މި ކެފޭގައި ހެނދުނު ސައިން ފެށިގެން ރޭގަނޑު ކެއުންތައް ވެސް ލިބެ އެވެ. އެކަމަކު، ހަވީރުގެ ވަގުތު ފިޔަވަ އެވެ.

ކެފޭ މެދުވެރިކޮށް ރަށުގެ އެހެން މީހުންނަށް ވެސް އާމްދަނީ ހޯދޭނެ ފުރުސަތު ފަހިކޮށްދިނުމަށް ހަވީރު ހެދިކާ ގެންނަން ހަވާލުކޮށްފައި އޮންނަނީ ގޭގެއަށެވެ.

"ރަށުގައި، ގޭގައި އުޅޭ މީހުންނަށް ވެސް ފުރުސަތު ދެން ހެދިކާ ހަދަން. މިގޮތަށް އޮންނާނީ އެއްބަސްވެފައި، މިހާރު ތިން ގެއަކުން ހެދިކާ ގެންނާނެ. އެ މީހުންނަށް ނުހެދެންޏާ އަންގާލާނެ ކުރީބައިގައި. އޭރުން ކޮންމެ ވެސް ގޮތެއް ހަދާނީ އަޅުގަނޑުމެން،" އަމިއްލަ ކެފޭއެއް ހަދައިގެން ހިންގުމުގެ އުއްމީދުގައި ހުރި ޒިދުނާ ބުންޏެވެ.

އެ ކެފޭގައި މި ވަގުތު ފަސް މީހުން މަސައްކަތްކުރެ އެވެ. ދަރަންޏަށް ހިދުމަތް ނުދޭތީ ބަރާބަރަށް މުސާރަ ދޭކަށް ވެސް ދައްޗެއް ނޫނެވެ.

އެ ވާހަކަތައް ކުރިއަށް ގެންގޮސް ދެން ޖެހުނީ ފިހާރަ ހުޅުވާށެވެ.

މި ރަށުން ކޮސްމެޓިކްސް އަދި ސުވެނިއާ އެއްޗެހި ލިބެން ހުރީ ވެސް މި ވަގުތު މި ފިހާރައިންނެވެ. މި ތަން ޑިޒައިންކޮށްފައި ހުރީ، ޗުއްޓީއަށް މި ރަށަށް އަންނަ މީހުންނަށް ވެސް އަމިއްލައަށް ތިލޭރުކަން ކޮށް އަދި އެ މަސައްކަތް ޓޫރިސްޓުންނަށް ވެސް ދައްކާލެވޭ ގޮތަށެވެ. ދިވެހިންގެ މެދުގައި މަގުބޫލު އަދި ކައިރި ރިސޯޓުތަކުން ވެސް ގިނަ އަދަދަކަށް ޓޫރިސްޓުން ޒިޔާރަތްކުރާތީ ކެފޭ އަދި ފިހާރަ ވެސް ހިނގަ އެވެ.