އަނިޔާވެރި ގަތުލާއެކު އަނެއްކާވެސް މަރުގެ ހުކުމްގެ ބަހުސް!

ޒުވާން އަންހެނެއްގެ ކަރާއި އަތްފައި ބުރިކޮށް މަރާލި އަނިޔާވެރި ހާދިސާއާ އެކު އިއްޔެ މުޅި ގައުމު ހޭލައްވާލީ އަނެއްކާވެސް ބިރުވެރިކަމެއްގެ ތެރެއަށެވެ. އެއްކޮށް އުޅޭ މީހުންގެ މެދުގައި އުފެދޭ ރުޅިވެރިކަން ބޮޑުވެ ގޮސްދާނެ ހިސާބާއި ފަސް ޖެހުމެއް ނެތި މީހުން މެރުން އާންމުވެ، އެންމެ ފަހުން ޒުވާން އުމުރުފުރައިގެ މީހުންގެ ތެރޭގައި ވެސް އެ މައްސަލަ ބޮޑުވެފައި އޮތް މިންވަރު ފެނިގެން ދިޔަ ހާދިސާއެކެވެ.

މުޅި ގައުމު ސިއްސުވާލި އެ ރަހުމުކުޑަ ގަތުލަކީ މުޖުތަމައުގައި އެއްވެސް މީހަކަށް އަމާންކަމެއް ރައްކާތެރިކަމެއް ނެތް ކަމަށް ވަރަށް ގިނަ މީހުން ދެކެ އެވެ. އެއާއެކު އަނެއްކާވެސް މި ވަނީ މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒު ކުރުމާ ގުޅޭ ބަހުސް ފެށިފަ އެވެ.

އާންމުންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލު ކުރަނީ ރާއްޖޭގައި މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރާ ނަމަ މީހުން މަރަން ފަސް ޖެހޭނެ ކަމަށެވެ. އެފަދަ ކޭސްތައް ވަރަށް ބޮޑަށް މަދު ވާނެ ކަމަށެވެ. އިސްލާމީ ޝަރީއާގައި ބުނާ ގޮތަށް ގިސާސް ހިފަން ރާއްޖޭގެ ގާނޫނުއަސާސީ އާއި ގާނޫނުތައް ބާރު އަޅާއިރު ސަރުކާރާ ހަވާލުވާ އެއްވެސް ވެރިއަކު އެ ނިޒާމް ތަންފީޒު ނުކުރަނީ ކީއްވެތޯ ގިނަ ބަޔަކު ސުވާލު އުފައްދަ އެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ދައްކަނީ މަރުގެ އަދަބަކީ ތަހުޒީބު މުޖުތަމައެއްގައި ކޮށްގެން ވާނެ ކަމެއް ނޫން ކަމުގެ ވާހަކަ އެވެ. އެއީ ގައުމު ފަހަތަށް އަޅާނެ ފިޔަވަޅެއް ކަމެވެ. އިންސާނީ ހައްގުތަކަށް އުނިކަން އަންނަ ވާހަކަތަކެކެވެ. ވަކިން ހާއްސަކޮށް "ހުކުމް ގަނެވޭ" ފަދަ ޝަރުއީ ނިޒާމެއްގައި އޮތް ގައުމެއްގައި ތަންފީޒު ކުރަން ހެޔޮވާ ވަރުގެ ކަމެއް ނޫން ކަމުގެ ވާހަކަތަކެވެ.

މި ސަރުކާރު ވެރިކަމާ ހަވާލުވުމުގެ ކުރިން ދެއްކީ ވެސް މިފަދަ ވާހަކަތަކެކެވެ. ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހުގެ ރިޔާސީ ކެމްޕެއިން ތެރޭގައި އެމަނިކުފާނު ވަނީ ޝަރުއީ ނިޒާމް އިސްލާހު ކުރުމަށް ފަހު މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރައްވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވެފަ އެވެ.

ނަމަވެސް ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެންނެވި ދުވަހު އެ ވިސްނުން ބަދަލު ކުރައްވައިފި އެވެ. ބޭރު ދުނިޔޭގައި ރާއްޖެއިން ދައްކާ ވާހަކަ ވެސް ބަދަލުވެއްޖެ އެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ދާދި ފަހުން އަދާލަތު ޕާޓީގެ ރައީސް އަދި ހޯމް މިނިސްޓަރު އިމްރާން އަބްދުﷲ ވިދާޅުވި ގޮތަށް މި ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތަކީ "މޮރިޓޯރިއަމް" ދެމެހެއްޓުމެވެ. ނުވަތަ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރުން ފަސް ކޮށްފައި ބޭއްވުމެވެ.

މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒު ކޮށްފާނެތީ ބޭރުން އަންނަ ފިއްތުންތައް!

ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ރައީސް މުހައްމަދު އަމީން ދީދީގެ ވެރިކަމުގައި 1953 ވަނަ އަހަރު، ބަޑި ޖަހައިގެން މަރުގެ އަދަބު ދިން ފަހުން ދައުލަތުން މިއަދާ ހަމަޔަށް އެފަދަ އެއްވެސް ހުކުމެއް ތަންފީޒެއް ނުކުރެ އެވެ.

މަރުގެ އަދަބު ދިނުމާ އެންމެ ގާތަށް ވެސް ދިޔައީ ނޮވެމްބަރު 3، 1988 ގައި ރާއްޖެ އަށް ބަޔަކު އަރައި 19 ދިވެހިން މަރާލި ހާދިސާ އަށް ފަހު އެވެ. އޭރުގެ އެންމެ މަތީ ކޯޓު ކަމަށްވާ ހައި ކޯޓުން ވަނީ އެ ހަމަލާ ދިނުމުގެ ފަހަތުގައި ތިބި ބަޔަކު މަރަން ހުކުމް ކޮށްފަ އެވެ. ނަމަވެސް އޭރުގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލް ގައްޔޫމް ވަނީ އެ ހުކުމް، އުމުރު ދުވަހުގެ ޖަލު ހުކުމަކަށް ބަދަލު ކުރައްވައިފަ އެވެ.

ފަހުގެ ތާރީހެއްގައި ވެސް ހިނގި ކޮންމެ މަރުގެ ހާދިސާއަކަށް ފަހު އާންމުންގެ ތެރޭގައި އެންމެ ބާރަށް ދެކެވޭ ވާހަކައަކީ މިއީ އެވެ. އެކަމަކު އެ އިރެއްގައި ވެރިކަމުގައި ތިބޭ ބަޔަކަށް މިއީ ވަރަށް ސެންސިޓިވް ވާހަކަ އެކެވެ. އެންމެ ފާޅުގައި އެކަން ކުރައްވާނެ ކަމަށް މި ފަހުން ވިދާޅުވަމުން ގެންދެވި ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީންގެ ވެރިކަމުގައި ވެސް އެކަމެއް ނުކުރެ އެވެ. -- ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟

މި މައްސަލާގައި ސަރުކާރުގެ ބައެއް އިސް ބޭފުޅުން ކައިރީ ސުވާލު ކޮށްލައި ވާހަކަ ދައްކާލުމުން އެނގުނު ގޮތުގައި މި ސަރުކާރުން ވެސް މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒު ކުރުން ފަސްކޮށްފައި ބާއްވާ ދެ ސަބަބެއް އެބައޮތެވެ. އެއް ކަމަކީ ޝަރުއީ ނިޒާމު އޮތް ހާލަތެވެ. އަނެއް ކަމަކީ އިންސާނީ ހައްގުތަކާ ގުޅޭ ބޭރުގެ ޖަމިއްޔާތަކާއި ބައެއް ބޮޑެތި ގައުމުތަކުން އަންނަ ޕްރެޝަރެވެ. އެކަމަށް ގޮންޖެއްސެވުމުގެ ބަދަލުގައި ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހު މަރުގެ އަދަބު ނުދެއްވާނެ ކަމަށް އެ ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެ އެވެ.

"މި ޕްރެޝާތަކަކީ ސީދާ ބޭރުން އަންނަ އެއްޗެއް ނޫން. ރާއްޖޭގައި ތިބި ލިބަރަލް ފިކުރުގެ ބަޔަކު ބޭރުގެ ޖަމިއްޔާތަކާ ލޮބީކޮށްގެން އެމްނެސްޓީ ކަހަލަ ތަންތަން މެދުވެރިކޮށް ރާއްޖޭގައި އެކަން ކުރިޔަ ނުދޭން މަސައްކަތް ކުރޭ،" ސަރުކާރުގެ އޮފިޝަލަކު ވިދާޅުވި އެވެ.

އދ. ގެ މެމްބަރު ގައުމުތަކުން އިންސާނީ ހައްގުތަކަށް އަމަލު ކުރާ މިންވަރު ބެލުމަށް ހަދާ ޔުނިވާސަލް ޕީރިއޮޑިކް ރިވިއު (ޔޫޕީއާރް) ގައި 2020 ވަނަ އަހަރު އެޓާނީ ޖެނަރަލް އިބްރާހިމް ރިފްއަތު ވެސް ދެއްކެވީ މިފަދަ ވާހަކަތަކެވެ. ރާއްޖޭގެ ރިވިއު ސެޝަންގައި ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ރިއްފަތު ވިދާޅުވީ މަރުގެ ހުކުމް އުވާލުމަށް ބޭރު ގައުމުތަކުން ގޮވާލި ނަމަވެސް އެކަން ކުރެވޭނީ ގާނޫނުއަސާސީ ބަދަލު ކޮށްގެންނެވެ. އަދި ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓަކަށް ގޮސްގެން ނޫނީ އެކަން ނުކުރެވޭނެ އެވެ.

އޭގެ ބަދަލުގައި ރިފްއަތު ވަނީ ރާއްޖޭގައި މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރުން މަޑުޖައްސާލާފައި އޮތް އޮތުން ދަމަހައްޓާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދުނިޔެ އަށް ދެއްވައިފަ އެވެ. މިއަދާ ހަމަޔަށް ވެސް އަދި ދެން ވެސް މި ސަރުކާރުން އަމަލު ކުރާނީ އެހެން ކަމަށް ސަރުކާރުން ވެސް ވަނީ އެކި ފަހަރު މަތިން ޔަގީން ކަން އަރުވައިފަ އެވެ.

މި ރިޕޯޓަށް ވާހަކަ ދެއްކެވި ހާރިޖީ ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރަކު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ސަރުކާރުގެ ހަރުދަނާ ފޮރިން ޕޮލިސީއެއް އޮތް ނަމަ މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒު ކުރުމަކީ އުނދަގޫ ކަމަކަށް ނުވާނެ އެވެ. އެ ކަމަކީ ލޯނުތައް ނުދީ ހިފެހެއްޓުމާއި، ސަރުކާރަށް ކެތް ނުކުރެވޭ ވަރުގެ ބޮޑެތި ފިއްތުންތަކެއް އަންނާނެ މައްސަލައެއް ކަމަށް ވެސް އެ ދާއިރާގެ ބައެއް ބޭފުޅުން ގަބޫލެއް ނުކުރައްވަ އެވެ.

މަރުގެ އަދަބަކީ އެމެރިކާ އާއި ސިންގްޕޫރު ފަދަ ބޮޑެތި ގައުމުތަކުގައި މިހާރު ވެސް އޮންނަ ކަމަކަށް ވާއިރު ރާއްޖެ ވެސް ރަނގަޅު ސްޓޭންޑެއްގައި ކުރިޔަށް ދާނަމަ ކުރެވިދާނެ ކަމަށް އެ ބޭފުޅުން ދެކެވަޑައިގަަންނަވަ އެވެ.

"ގިނަ ފަހަރަށް ޖަމިއްޔާތަކުން މި ބުނަނީ ރާއްޖެ އަށް ޓޫރިސްޓުން ނާންނާނޭ. އެއީ ގަބޫލު ކުރެވޭނެ ވާހަކައެއް ނޫން. ޓޫރިޒަމަކަށް އަސަރެއް ނުކުރާނެ. އެކަމަކު ދެތިން ހިއުމަން ރައިޓްސް އިންޑެކްސްއަކުން ރާއްޖޭގެ ރޭޓިން ދަށް ވެދާނެ. އީޔޫ އިން ޓްރެއިނިން ހަދަން ދޭ ދެތިން މިލިއަން ޑޮލަރު ނުލިބިދާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"މިއީ ކުރުމުގެ ވަރުގަދަ އަޒުމެއް އޮތް ނަމަ ހަރުދަނާ ފޮރިން ޕޮލިސީއެއް ހަދައިގެން ކުރެވޭނެ ކަމެއް،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އެ ފިއްތުންތަކާ ދެކޮޅަށް އެންމެ ބާރަށް ވާހަކަ ދެއްކެވީ ބޭރުން އަންނަ އެހެން ޕްރެޝަރުތަކާ ދެކޮޅަށް ވެސް "ގަދަ ހަދާފައި" ނުކުންނަވާ ޔާމީންގެ ވެރިކަމުގަ އެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމުގައި 2015 ވަނަ އަހަރު މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރުމާ ބެހޭ ގަވައިދެއް ހަދައި އެކަން ކުރައްވާނެ ކަމުގެ ޔަގީން ކަން އެކި ފަހަރުގެ މަތިން ދެއްވި އެވެ.

އެނގިފައިވާ ގޮތުގައި އޭރު ލީތަލް އިންޖެކްޝަން ޖަހައިގެން އަދަބު ތަންފީޒު ކުރަން ނިންމާފައި އޮތް ނަމަވެސް ބޭރު ފަރާތްތަކުގެ ޕްރެޝަރާ ހެދި އެ އިންޖެކްޝަން ވެސް ލިބެން ދަތިވުމާއި އެއާ ގުޅިގެން އަންނަ ބައެއް އެހެން މައްސަލަތަކާ ހެދި އިންޖެކްޝަން ނުޖަހަން ނިންމި އެވެ.

އޭގެ ފަހުން ހޯމް މިނިސްޓްރީން ދަން ޖައްސާނެ ތަނެއް ހެދި އެވެ. ނަމަވެސް މި ސަރުކާރު ވެރިކަމާ ހަވާލުވުމަށް ފަހު އެތަން ތަޅާލައި މިހާރު ވަނީ ގުދަނެއް ހަދައިފަ އެވެ.

"ހައްލު ވާނީ މަރުގެ އަދަބު ދީގެން، ނެތީ ގަޓު"

ރާއްޖޭގައި މަރުގެ އަދަބު ދިނުމަށް ހުކުމް ކޮށްފައިވާ މީހުންގެ ތެރެއިން ޝަރުއީ ހުރިހާ މަރުހަލާއެއް ނިމި ތަންފީޒު ކުރާ ހިސާބުގައި ތިން މީހަކު އެބަހުއްޓެވެ. އެއީ ޑރ. އަފްރާޝީމް އަލީގެ ގާތިލް ހުސައިން ހުމާމް އަހުމަދާއި ވަކީލް މުހައްމަދު ނަޖީބު މަރާލި އަހުމަދު މުއްރަތުގެ އިތުރުން ސ. ހުޅުދޫ ލިލިމާގޭ އަބްދުﷲ ފަރުހަދުގެ މަރާލި މުހައްމަދު ނަބީލެވެ.

އެ މީހުންގެ އިތުރުން މަރުގެ ހުކުމް އައިސްފައިވީ ނަމަވެސް ޝަރުއީ ހުރިހާ މަރުހަލާއެއް ނުނިމޭ އަދި ވިއްސަކަށް މީހުން އެބަތިއްބެވެ.

ކުރީގެ ހޯމް މިނިސްޓަރު އުމަރު ނަސީރު "މިހާރު" އަށް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ރާއްޖޭގައި މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރަން ބޭނުންވާ ހުރިހާ ކަމެއް ވަނީ ފުރިހަމަވެފަ އެވެ. ހަމައެކަނި ނެތީ އެކަން ކުރަން ކެރޭނެ ވެރިއެއް ކަމަށް އުމަރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ޔޫރަޕުގެ ކޮންސެޕްޓަށް ތަބާވުމުގެ ބަދަލުގައި ޤުރުއާނުގައި ގިސާސް ހިފަން އަންގަވާފައި އޮތް އޮތުމަށް އަމަލު ކޮށްފި ނަމަ ރާއްޖޭގައި ހިނގާ އިޖްތިމާއީ ވަރަށް ގިނަ މައްސަލަތައް ހައްލުވާން ފަށާނެ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒު ކުރަން ފެށީމަ އަމަންއަމާންކަން ގާއިމް ވާނެ މީހުންނަށް ރައްކާތެރިކަން އިހުސާސް ވާނެ، މީހުންނަށް އެ މީހުންގެ ދަރިން މަގުމަތީ އުޅެން ކެރޭނެ. އެކަން ގާއިމްވީމަ ލިބޭ ހިތްހަމަ ޖެހުން މާ ބޮޑުވާނެ ގައުމުތަކުން ކުރާ ލޮބީ އަށް ވުރެ،" އުމަރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ރާއްޖޭގެ ޝަރުއީ ނިޒާމް އޮތް ގޮތުން މި ވަގުތަށް އެކަން ތަންފީޒު ކުރަން ރަނގަޅު ނޫން ކަމަށް ދެކެވޭ ވާހަކަ އަށް ރައްދު ދެއްވަމުން އުމަރު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މަރުގެ އަދަބު އަންނާނީ ތިން މަރުހަލާއެއްގެ ނިންމާފައި 11 ފަނޑިޔާރުންގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި މަރުގެ އަދަބު ދޭން ޖެހޭތޯ އެންމެ ފަހުގެ ނިންމުން އޮތީ ވެސް ފަނޑިޔާރެއް ނުވަތަ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަތްޕުޅުގައި ނޫން ކަމަށާއި އެއީ ހުރިހާ ވާރިސުން އިއްތިފާގުން ނޫނީ ނުކުރެވޭނެ ކަމެއް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"އެ ހުރިހާ ކަމަަކަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުމަކީ ވަރަށް ނާދިރު ކަމެއް. އާއިލާގެ އެންމެ މީހަކު އެކަމާ ދެކޮޅުވިޔަސް ދީނުގައި ބުނާ ގޮތުން ނަމަ މަރުގެ އަދަބެއް ނުދެވޭނެ. އެހެންވެ ވަރަށް ފުރިހަމަ ކޮށް އޮތް ނިޒާމެއް މިއީ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ކޮންމެއަކަސް މަރުގެ ހުކުމް އިއްވައި މީހުން މެރުމަކީ ދުނިޔޭގެ އެއްވެސް ގައުމެއްގައި އެހާ ފަސޭހައިން ކުރެވޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަދި ސައުދީ އަރަބިއްޔާ ފަދަ ގައުމުތަކަށް ވެސް އޭގެ ޕްރެޝަރު އޮންނަ ކަމެކެވެ. އެކަމާ ދެކޮޅަށް ވާހަކަ ދައްކާ މީހުން އަބަދުވެސް އަޑު އުފުލާނެ ކަމެކެވެ.

ނަމަވެސް ރާއްޖޭގެ ގާނޫނުތައް ހުރި ގޮތުން އެއީ ދައުލަތުގެ މައްޗަށް އޮތް އިހްތިޔާރީ ބާރެއް ނޫނެވެ. އެއީ އިންސާފުވެރި ޝަރުއީ ނިޒާމެއްގެ ތެރެއިން ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ސާބިތުވާން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. އަދި މަރުގެ އަދަބު ދިނުމުގެ އެ އިހްތިޔާރު އޮތީ މަރުވި މީހާގެ އާއިލާ އަތުގައި ކަމާ މެދު ކުރެވޭނެ ބަހުސެއް ނެތެވެ.