ޖަމާއަތުގައި ރޯދަވީއްލުމާއި އާއިލީ އިޖުތިމާއީ ގުޅުން ބަދަހިވުން

ތަގުވާވެރިކަމާއި ނަފުސު ތަހުޒީބު ކުރުމާއި ރިވެތި އަހުލާގު ދަސްވުމުގެ އިތުރުން ރަމަޟާން މަހަކީ އާއިލީ އަދި އިޖުތިމާއީ ގުޅުން ބަދަހިކުރުމަށް ވެސް ލިބޭ ވަރަށް ރަނގަޅު ފުރުސަތެކެވެ. މި ފުރުސަތު ލިބުމަށް މަގުފަހިވާ އެއް ކަމަކީ އާއިލާތައް ނުވަތަ ރައްޓެހިން ނުވަތަ އަވަށްޓެރިން އެއްވެގެން އެއް މޭޒެއްގައި ރޯދަވީއްލުމެވެ. ރޯދައާ ގުޅުވައިގެން މިކަން ކުރިޔަސް މިއީ ރޯދައިގެ އަޅުކަމުގެ ބައެއް ނޫނެވެ. ދީނީ ކަމެއް ކަމަށް ހަދައިގެން ނުކުރާ ނަމަ މިއީ (ނަހީކުރެވިގެންވާ) ބިދުއައިގެ ތެރެއަށް ވަންނާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް މިއީ އިސްލާމްދީނުގައިވާ އަޚުވަންތަކަމާއި އެއްބައިވަންތަކަމާއި ހެޔޮ ފޯރުވުން ފަދަ އިސްލާމީ ރިވެތި ގިޔަމުތައް (ވެލިއުސްތައް) ދެމެހެއްޓުމަށް ބާރު ލިބޭ ރަނގަޅު ސަގާފަތެކެވެ.

ޖަމާއަތުގައި ރޯދަވީއްލުމާއި އާއިލީ ގުޅުން ބަދަހިވުން

އާއިލާއެއްގެ ފުޅާމިނުން ބޮޑު އާއިލާއެއް މުޅިން އެއްކޮށް ނުވަތަ އާއިލާގެ އެކިއެކި ބައިތައް އެއްކޮށް ޖަމާއަތުގައި ރޯދަވީއްލަން އެއްވުމުން ވަރަށް ގިނަ މަންފާތަކެއް ލިބެ އެވެ. ފާހަގަ ކޮށްލެވޭ އެއްކަމަކީ، އާއިލާގެ މެންބަރުން އެއްތަނަކަށް ގެނެވުމެވެ. ދިރިއުޅުމުގެ ކަންކަން ބައެއް ފަހަރު ރޭވިފައި އޮންނަ ގޮތުން މިފަދަ ރޯދަވީއްލުމަށް އެއްވާ އެންމެންނަކީ އެކަކު އަނެކަކަށް ފެނުމުގެ ފުރުސަތު ގިނަ ދުވަސްތަކަކަށް ގެއްލިފައިވާ ބައެއް ކަމަށް ވެސް ވެދާނެ އެވެ. އެހެންކަމުން އާއިލާގެ މެމްބަރުން އިފްތާރު މޭޒު ވަށައިގެން ޖަމާވެލާ ވަގުތު ވެގެން އެ ދަނީ އެ މީހުންގެ މެދުގައި އޮންނަ ގާތްކަމާއި ލޯބި އިތުރުވެ، ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވާ ކަންބޮޑުވުންތަކާއި ހާސްވުން ތަކުން ދުރުވެލުމަށް ވެސް ލިބޭ އުފާވެރި ވަގުތުކޮޅަކަށެވެ.

ދެވަނަ ކަމަކީ، އިސްލާމީ ރިވެތި ގިޔަމުތައް އާއިލާގެ މެންބަރުންނަށް، ވަކިން ހާއްސަކޮށް ކުޑަކުދިންނަށް ދަސްވާން ލިބޭ ފުރުސަތަކަށް ވުމެވެ. އެކަކު އަނެކަކާ ގުޅިގެން އުޅުމާއި އެކަކު އަނެކަކަށް އަޅާލައި ހެޔޮ ފޯރުވުމާއި ވަގުތަށް ކަމޭހިތުމާއި ޖަމާއަތުގައި އަޅުކަން ކުރުމާއި އެކަކު އަނެކަކަށް އިހުތިރާމު ކުރުމާއި ކުރިން ހުރި ނުވަތަ މިހާރު ވެސް އުފެދޭ ހިތްނުތަނަވަސްވުން ތަކުގައި މާފު ކުރުން ފަދަ ވަރަށް ގިނަ ގިޔަމުތައް ދަސްވާން ފުރުސަތު ލިބެއެވެ. އެކަމަކު މިކަން ކާމިޔާބު ވާނީ މިގޮތަށް ވިސްނުން ބަހައްޓައިގެން އެންމެން ވެސް އުޅުމުންނެވެ.

ތިންވަނަ ކަމަކީ، ރަހިމުގެ ގުޅުން ވާސިލު ކުރެވުމެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ ﷺ ގެ ހަދީސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. "އެ މީހެއްގެ ރިޒުގު ތަނަވަސް ވުމަށް ނުވަތަ އުމުރު ދިގުވުމަށް ލޯބިކުރާ މީހަކު ނަމަ ރަހިމުގެ ގުޅުން ވާސިލު ކުރާށެވެ! (މުއްތަފަގު) މި ހަދީސްގައި އުމުރު ދިގުވުމޭ ބުނާ ބަހުގެ މުރާދަކީ އޭގެ ލަފުޒީ މާނަ ކަމުގައި ވެސް ވެދާނެ އެވެ. ނުވަތަ އޭގެ މާނަ އަކީ އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ބަރަކާތް އިތުރު ވުމެވެ. އެބަހީ ކުރު މުއްދަތެއްގައި ތިމާ ކުރާ ކަންކަން އެއީ ދިގު އުމުރެއްގައި މެނުވީ ހާސިލު ނުވާނެ ވަރުގެ ހެޔޮކަމާއި ބަރަކާތް ހުރި ކަންކަން ކަމުގައި ވެގެން ދިއުމެވެ. ރޯދަވީއްލަން އާއިލާގެ އެންމެން އެއްވުމުން ރަހިމުގެ ގުޅުން ވާސިލު ކުރެވެ އެވެ. އެއްވެސް ކަމަކާ ކުރިން ހިތްނުތަނަވަސް ވެފައިވާ ނަމަ މާފުކޮށް އަލުން އިތުރަށް ގުޅުން ބަދަހިކުރަން ލިބޭ ފުރުސަތަކަށް މި ފުރުސަތު ވެގެންދެ އެވެ.

ޖަމާއަތުގައި ރޯދަވީއްލުމާއި އިޖުތިމާއީ ގުޅުން ބަދަހިވުން

ޖަމާއަތުގައި ރޯދަވީއްލުމަކީ އާއިލާގެ ބޭރުން ދެން އޮންނަ އިޖުތިމާއީ ގުޅުންތަކަށް ބަލާއިރު ވެސް އެއިން މަންފާތަކެއް ހާސިލުވާ ކަމެކެވެ. ފާހަގަ ކޮށްލެވޭ އެއްކަމަކީ އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވުމާއި ތަކާފުލުގެ ރޫހު އާލާވުމެވެ. މީހުންނަށް ރޯދަވީއްލުން ދިނުމަކީ އެކަން ކުރާ މީހާ އަށް ލިބޭ ދަރުމައިގެ އިތުރުން މުޖުތަމައަށް ދެވޭ އެހީތެރިކަމެކެވެ. އަޅާލުމެކެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެހީތެރިވުމާއި ހޭދަކުރުމާއި ތަކާފުލުގެ ރިވެތި އަހުލާގު ދަސްކުރެވެ އެވެ.

ކީރިތި ރަސޫލާ ﷺ ގެ ހަދީސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެ އެވެ. "ރޯދަ އަށް ހުންނަ މީހަކަށް ރޯދަ ވީއްލަން ދިނުމަކީ އެ މީހާ އަށް ލިބޭ ސަވާބުން އޭނާ އަށް އެއްވެސް އުނިވުމެއް ނެތި ހަމަ އެ މިންވަރަށް، ރޯދަ ވީއްލަން ދީން މީހަކަށް ސަވާބު ލިބޭނެ ކަމެކެވެ." (އައްތިރުމިޛީ).

ދެވަނަ ކަމަކީ އަވަށްޓެރިންނާއި ރައްޓެހިންގެ ގުޅުން ބަދަހިވުމެވެ. ޖަމާއަތުގައި ރޯދަވީއްލުން އިންތިޒާމު ކުރާއިރު އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައިން ބައިވެރިވާނީ އަވަށްޓެރިންނާއި ރައްޓެހިންނެވެ. އެހެންކަމުން މި ބައްދަލުވުން ވެގެންދަނީ އެ މީހުންގެ މެދުގައި އޮންނަ ލޯބީގެ ގުޅުން ބަދަހިވާ ކަމަކަށެވެ. އަނެއްކޮޅުން ބަލާއިރު، ބައިބައިވުމާއި ނުތަނަވަސްކަން ނައްތާލަން ލިބޭ ފުރުސަތަކަށެވެ.

ތިންވަނަ ކަމަކީ، އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވުމާއި ވާގިވެރިވުން ނުވަތަ ތަޢާވުނުގެ ރިވެތި ސިފަ އާލާ ކުރުވާނެ ކަމެކެވެ. ޖަމާއަތުގައި ބާއްވާ ބައެއް ރޯދަވީއްލުންތަކަށް ފަގީރުންނާއި މިސްކީނުންނަށް ވެސް ދައުވަތު ދެ އެވެ. މިކަން ވެގެންދަނީ ﷲ ގެ މަގުގައި ކުރާ ހޭދަ އަކަށެވެ. މި ހާލަތުގައި ތިމާ އެކަން ކުރާނީ ހަމައެކަނި އެކަމަށް އޮންނަ ލޯތްބެއްގަ އެވެ. ﷲ ގެ ވަޖުހުފުޅު އަދައިގެންނެވެ. ޖަޒާއެއް ނުވަތަ ޝުކުރުގެ ބަހެއް ވެސް ހޯދާކަށް ނޫނެވެ. (އަލްއިންސާނު 8-9). މިކަމުގައި އަނެއްކޮޅުން ލިބޭ މަންފާ އަކީ މިފަދަ ނިކަމެތިންގެ ހިތްތަކުން ރުޅިވެރިކަން ފިލައި ލޯތްބާއި އެކުވެރިކަން އާލާވުމެވެ.

މިސްކިތްތަކުގައި ބާއްވާ އިފްތާރު ޖާފަތްތަކާއި އިސްލާމީ އެއްބައިވަންތަކަން

ރަޙުމާންވަންތަ ﷲ އަށް ނިސްބަތްވާ ގޮތަށް މިސްކިތްތަކުގައި ބާއްވާ އިފްތާރު ޖާފަތްތަކަކީ މުސްލިމުންގެ އެއްބައިވަންތަކަން ރަމްޒު ކުރާ ކަމެކެވެ. އެހެންވެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި އަޚުވަންތަ ކަމުގެ ޝުއޫރު ވަރުގަދަ ކޮށްދެ އެވެ. ނަމާދަށް ދާ މީހުންގެ މެދުގައި މިފަދަ ގުޅުންތައް ބަދަހި ކޮށްދެ އެވެ. މިސްކިތްތަކުގައި ބާއްވާ އިފްތާރު ޖާފަތްތަކަކީ އިސްލާމް ދީނުގެ ސަމާހަތްތެރިކަން މުސްލިމް ނޫން މީހުންނަށް ދައްކާލަން ލިބޭ ފުރުސަތެކެވެ. އިސްލާމްދީނަށް ދައުވަތު ދޭން ވެސް ރަނގަޅު ފުރުސަތެކެވެ. ހަމައެއާ އެކު، މިފަދަ އިފްތާރު ޖާފަތްތަކަކީ މުޖުތަމައުގެ ތަފާތު ފަންތިތަކުގެ މެދުގައި އޮންނަ ތަފާތު ކުޑަކޮށް ހިތްތައް ގާތްކޮށްދިނުމަށް ވެސް އެހީވެދޭނެ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް މި މަގުސަދުތައް ވެސް ހާސިލުވާނީ މި ކަންކަމަށް ސަމާލުކަން ދީގެން މިފަދަ ޖާފަތްތައް ރާވައި އިންތިޒާމު ކުރެވޭ ނަމަ އެވެ.

ވީމާ، ޖަމާއަތުގައި ރޯދަ ވީއްލުމަކީ ހަމައެކަނި ސަގާފަތެއްގެ ގޮތުން ކުރާ ކަމަކަށް ވެގެން ނުވާނެ އެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އެ އިން ވަރަށް ގިނަ ފިލާވަޅުތައް ދަސްވާ އަދި ވަރަށް ގިނަ ގިޔަމުތަކެއް ދަސްކުރެވޭ ކަމަކަށް ހަދަން ވާނެ އެވެ. އެހެންކަމުން މިކަންކަމަށް ސަމާލުވެގެން ޖަމާއަތުގައި ރޯދަވީއްލުންތައް އިންތިޒާމު ކުރުމަކީ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ.